| უნიფიცირებული დასახელება: | კაპეციტაბინიCapecitabine | ||
| ა.თ.ქ. კლასიფიკაცია: | |||
L01BC06 | L სიმსივნის საწინააღმდეგო პრეპარატები და იმუნომოდულატორები | ||
| 01 სიმსივნის საწინააღმდეგო პრეპარატები | |||
| B ანტიმეტაბოლიტები | |||
| C პირიმიდინის ანალოგები | |||
| ანოტაცია: | |||
| ფარმაკოლოგიური თვისება: | მოქმედების მექანიზმი: კაპეციტაბინი ფტოროპირიმიდინ კარბამატის წარმოებულია. იგი სიმსივნის საწინააღმდეგო პერორალურ ციტოტოქსიურ პრეპარატს წარმოადგენს. კაპეციტაბინი In vitro არ ამჟღავნებს ციტოტოქსიურობას, ხოლო In vivo იგი ციტოტოქსიურ 5ფტოროურაცილად (5-ფუ) გარდაიქმნება. ეს პროცესი კატალიზდება სიმსივნურ ქსოვილში არსებული ანგიოგენური ფაქტორით თიმიდინ ფოსფორილაზით. ჯანმრთელ ქსოვილში ეს გარდაქმნა არ ხდება და, შესაბამისად, იგი არ განიცდის 5ფტორურაცილის მავნე ზემოქმედებას. სიმსივნურ ქსოვილში 5-ფტორურაცილის დონე ბევრად მეტია ჯანმრთელ ქსოვილ-თან შედარებით, ისევე როგორც თიმიდინ ფოსფორილაზის აქტივობა 4-ჯერ მეტია პირველად სიმსივნეში ნორმალურ ქსოვილებთან შედარებით. კვლევის შედეგად დადგენილი იქნა, რომ ძუძუს, კუჭის, სწორი ნაწლავის, საშვილოსნოს ყელის, საკვერცხის კიბოს დროს თიმიდინ ფოსფორილაზას დონე სიმსივნურ ქსოვილში ბევრად მეტია საღ ქსოვილთან შედარებით. 5-ფტორურაცილი მეტაბოლიზდება 5ფტორ-2-დეოქსიურიდინ მონოფოსფატად და 5-ფტორურიდინ ტრიფოსფატად, როგორც ჯანმრთელ ასევე სიმსივნურ ქსოვილში. ეს მეტაბოლიტები აზიანებს უჯრედს ორი სხვადასხვა მექანიზმით. 1. 5-ფტორ-2-დეოქსიურიდინ მონოფოსფატი და N 5-10-მეთილენტეტრაფოლატი უკავშირდება თიმიდილატსინთაზას, მიიღება კოვალენტური მესამეული ნაერთი, რომელიც თრგუნავს ურაცილისგან თიმიდილატის მიღებას, ეს უკანასკნელი კი პრეკურსორია თიმიდინ ტრიფოსფატის, რომელიც თავის მხრივ დნმ-ის სინთეზისთვის არის აუცილებელი და მისი დეფიციტი უჯრედის გაყოფას თრგუნავს. 2. შესაძლოა უჯრედის ბირთვის ტრანსკრიფციის ფერმენტებმა შეცდომით 5ფტორიდინ ტრიფოსფატი ჩართონ ურიდინ ტრიფოსფატის ნაცვლად რნმ-ის სინთეზში, რაც ცილების სინთეზს დაარღვევს. | ||
| ფარმაკოკინეტიკა: | აბსორბცია: პრეპარატი პერორალურად მიღებისას სწრაფად შეიწოვება, გარდაიქმნება რა 5დეოქსი-5-ფტორციტიდინად (5-დფცტ) და 5-დეოქსი-5-ფტორურიდინად (5-დფურ). საკვებთან ერთად მიღება კაპეციტაბინის შეწოვას ამცირებს. განაწილება: პლაზმაში იგი შემდეგი კონცენტრაციით გვხვდება: კაპეციტაბინი -54%, 5-დფცტ -10%, 5-დფურ - 62%, და 5-ფტორურაცილი - 10%. ისინი შეკავშირებულნი არიან პლაზმის ცილებთან, ძირითადათ ალბუმინებთან. მეტაბოლიზმი: კაპეციტაბინი ჯერ მეტაბოლიზდება ღვიძლში კარბოქსილესთერაზით 5-დფცტ-ად, რომელიც შემდეგ გარდაიქმნება 5-ფუ-დ ციტიდინ დეამინაზით. 5-ფტორურაცილი წარმოიქმნება მხოლოდ სიმსივნის არეში სიმსივნესთან ასოცირებული ანგიოგენური ფაქტორის თიმიდინ ფოსფორილაზას მოქმედებით, რის გამოც ჯანმრთელ ქსოვილზე 5-ფტორურაცილის მოქმედება არ ხდება. რეკომენდებული დოზირებისას კაპეციტაბინის დონე პლაზმაში შეადგენს 7.40მგ.სთ/ლ, 5-დფცტ-ის 5.21 მგ.სთ/ლ, 5დფურ-ის 21.7 მგ.სთ/ლ, 5-ფტორურაცილის 1.63 მგ.სთ/ლ. კაპეციტაბინის მეტაბოლიტები ტოქსიური ხდება მხოლოდ 5-ფუდ გარდაქმნის შემდეგ. გამოყოფა: კაპეციტაბინის ფარმაკოკინეტიკა შესწავლილ იქნა 502-3514მგ/მ 2/დღე დოზის მიღებისას. კაპეციტაბინის, 5-დფცტ-ის და 5-დფურ-ის პარამეტრები პირველ და მე-14 დღეს ერთი და იგივე იყო. ხოლო, 5-ფტორურაცილის 30-35%-ით მეტი მე-14 დღეს და არ იზრდებოდა შემდგომ დღეებში. თერაპიული დოზით მიღებისას კაპეციტაბინის კონცენტრაცია პლაზმაში პიკს აღწევს მიღებიდან 1,5 საათში, ხოლო 5-დფცტ-ის და 5-დფურ-ის - 2 საათში. შემდგომში კონცენტრაცია კლებულობს. ნახევარდაშლის პერიოდი 0,7-1.14 საათია. 5-ფტორურაცილის კატაბოლიტის ალფა-ფტორ-ბეტა-ალანინის კონცენტრაცია პლაზმაში პიკს აღწევს 3 საათში პრეპარატის მიღებიდან და მისი ნახევარდაშლის პერიოდი 3-4 საათს შეადგენს. პერორალური დანიშვნისას მეტაბოლიტები შარდით გამოიყოფიან. შეუცვლელი სახით შარდში ელიმინირდება 2,9% 5-დფცტ, 7,2% 5-დფურ, 11,1% 5-ფუ. მიღებული პრეპარატის 84% გამოიყოფა შარდით. ღვიძლში მეტასტაზების დროს კაპეციტაბინის ფარმაკოკინეტიკა არ იცვლება, როდესაც ღვიძლის მსუბუქი ან საშუალო სიმძიმის დაზიანებაა. მძიმე დაზიანების დროს ეფექტი შესწავლილი არ არის. თირკმლების საშუალო ხარისხის და მძიმე დაზიანებისას 5-ფუ არ ზრდის კრეატინინის დონეს. კრეატინინი მატულობს 5-დფურ-ის მოქმედებით (35%-ით გაზრდა კრეატინინის კლირენსს 50%-ით ამცირებს), და ალფა-ფტორ-ბეტა-ალანინის მოქმედებით (114%-ით გაზრდა კრეატინინის კლირენსს 50%-ით ამცირებს). ხანდაზმულ პაციენტებში 5-დფურ-ის და 5-ფუ-ის ფარმაკოკინეტიკა არ იცვლება. რასობრივი სხვაობა: განსხვავება პრეპარატის ფარმაკოკინეტიკაში თეთრკანიან და ფერადკანიან პოპულაციაში არ შეინიშნება. | ||
| ჩვენება: | სარძევე ჯირკვლის ლოკალური ან მეტასტაზირებადი კიბო რეზისტენტული პაკლიტაქსელის და ანთრაციკლინის შემცველი ქიმიოთერაპიის მიმართ, ან ანთრაციკლინის უკუჩვენების შემთხვევაში (მაგ., ავადმყოფი, რომელსაც მიღებული აქვს დოქსორუბიცინის კუმულაციური დოზა 400მგ/მ2). მსხვილი და სწორი ნაწლავის კიბო. | ||
| დოზირება და მიღების წესი: | რეკომენდებული დოზა შეადგენს 1250 მგ/მ2-ს ორჯერ დღეში, ხოლო დღიური დოზა - 2500 მგ/მ2 14 დღის განმავლობაში, შემდგომი 7 დღიანი შესვენებით. იგი მიიღება ჭამის შემდეგ არაუგვიანეს 30 წუთისა წყალთან ერთად. პრეპარატის დოზა გამოითვლება სხეულის ზედაპირის ფართობის მიხედვით: * სადღეღამისო დოზა უნდა გაიყოს ორ მიღებაზე - დილას და საღამოს. ტოქსიურობის გამოვლენისას დოზა უნდა შემცირდეს და/ან ჩატარდეს სიმპტომური მკურნალობა. პრეპარატის დოზა უნდა შეიცვალოს ტოქსიურობის 2 და 3 ხარისხის შემთხვევაში და კვლავ დაუბრუნდეს სრულ დოზას ტოქსიურობის 1 ხარისხამდე დაქვეითებისას. ტოქსიურობის მე-4 ხარისხის დროს მკურნალობა წყდება და ტოქსიურობის შემცირების შემდეგ კვლავ აღდგება საწყისი დოზის 50%-ით. დოზირების რეჟიმი ტოქსიურობის მიხედვით: სხეულის ზედაპირი: <1.26, სადღეღამისო დოზა (მგ)*: 3000, 150მგ - , 500მგ - 3; სხეულის ზედაპირი: 1.27-1.38, სადღეღამისო დოზა (მგ)*: 3300, 150მგ - 1, 500მგ - 3; სხეულის ზედაპირი: 1.39-1.52, სადღეღამისო დოზა (მგ)*: 3600, 150მგ - 2, 500მგ - 3; სხეულის ზედაპირი: 1.53-1.66, სადღეღამისო დოზა (მგ)*: 4000, 150მგ -, 500მგ - 4; სხეულის ზედაპირი: 1.67-1.78, სადღეღამისო დოზა (მგ)*: 4300, 150მგ - 1, 500მგ - 4; სხეულის ზედაპირი: 1.79-1.92, სადღეღამისო დოზა (მგ)*: 4600, 150მგ - 2, 500მგ - 4; სხეულის ზედაპირი: 1.93-2.06, სადღეღამისო დოზა (მგ)*: 5000, 150მგ -, 500მგ - 5; სხეულის ზედაპირი: 2.07-2.18, სადღეღამისო დოზა (მგ)*: 5300, 150მგ - 1, 500მგ - 5; ხეულის ზედაპირი: >2.19, სადღეღამისო დოზა (მგ)*: 5600, 150მგ - 2, 500მგ - 5; - 1 ხარისხი -დოზა უნდა შენარჩუნდეს. - 2 ხარისხი - 1) პირველი გამოვლენა: წყდება მკურნალობა ტოქსიურობის ნიშნების შემცირებამდე 0-1 ხარისხამდე და შემდგომ სრულად აღდგება; 2) მეორედ გამოვლენა: წყდება მკურნალობა და აღდგება დოზის 75%-ით; 3) მესამედ გამოვლენა: წყდება მკურნალობა და აღდგება დოზის 50%-ით; 4) მეოთხედ გამოვლენა: მკურნალობა წყდება საბოლოოდ. - 3 ხარისხი - 1) პირველი გამოვლენა: წყდება მკურნალობა და ტოქსიურობის ხარისხამდე შემცირებისას აღდგება დოზის 50%-ით; 2) მეორედ გამოვლენა: წყდება მკურნალობა და აღდგება დოზის 50%-ით; 3) მესამედ გამოვლენა: მკურნალობა წყდება საბოლოოდ. - 4 ხარისხი - მკურნალობა უნდა შეწყდეს და აღარ განახლდეს. თუ კონკრეტულ სიტუაციაში მკურნალობის გაგრძელება აუცილებელია, მაშინ ტოქსიურობის 0-1 ხარისხამდე შემცირების შემდეგ, მკურნალობა განახლდება რეკომენდებული დოზის 50%-ით. სიფრთხილეა საჭირო ღვიძლის მეტასტაზური დაზიანებისას, მაგრამ დოზის შეცვლა არ არის საჭირო. პრეპარატის მოქმედება ღვიძლის მძიმე დაზიანების შემთხვევაში შესწავლილი არ არის. თირკმლის საშულო ხარისხის დაზიანებისას (კრეატინინის კლირენსი 30-50 მლ/წთ-ში) რეკომენდებულია საწყისი დოზის 75%-ის დანიშვნა, თირკმლის მსუბუქი დაზიანებისას დოზის შეცვლა საჭირო არ არის. პრეპარატის ეფექტურობა ბავშვებში შესწავლილი არ არის. ხანდაზმულები პრეპარატის ტოქსიურობის მიმართ მეტად მგრძნობიარენი არიან, რის გამოც მათი მკურნალობა საჭიროებს მონიტორინგს. | ||
| უკუჩვენება: | უკუნაჩვენებია კაპეციტაბინის მიმართ მომატებული მგრძნობელობისას, ფტორურაცილზე და ფტორპირიმიდინებზე ადრე რეაქციების არსებობისას. პრეპარატი არ ინიშნება სორივუდინთან და მის ანალოგებთან (ბრივუდინი) ერთად. უკუნაჩვენებია თირკმელების დაზიანებისას, როდესაც კრეატინინის კლირენსი 30 მლ/წთ ნაკლებია. | ||
| გვერდითი მოვლენები: | 875 პაციენტიდან 2%-ზე მეტს გამოუვლინდა შემდეგი გვერდითი მოვლენები: კუჭ-ნაწლავის ტრაქტი მხრივ: დიარეა, გულისრევა, ღებინება, მუცლის ტკივილი, ყაბზობა, დისპეფსია, პირის სიმშრალე. კანის და კანქვეშა ქსოვილის მხრივ: ხელისგულ-ტერფის სინდრომი, დერმატიტი, ერითემული გამონაყარი, ალოპეცია, ჰიპერპიგმენტაცია, კანის სიმშრალე. ზოგადი ჩივილები: დაღლილობა, პირექსია, სისუსტე, ასთენია, ლეთარგია. ნევროლოგიური ჩივილები: თავის ტკივილი, პარესთეზია, თავბრუსხვევა, უძილობა, გემოს შეცვლა, ენცეფალოპათია, ატაქსია, დიზართრია, კოორდინაციის დარღვევა. მეტაბოლური დარღვევები: ანორექსია, მადის დაქვეითება, დეჰიდრატაცია, წონაში დაკლება. მხედველობის მხრივ: ცრემლდენის გაძლიერება, კონიუნქტივიტი, თვალის გაღიზიანება. სასუნთქი ორგანოების მხრივ: ქოშინი, ხველა. ასევე გვხვდება ართრალგია, წელის ტკივილი, ანემია, პანციტოპენია, დეპრესია. ლაბორატორიული მონაცემების ცვლილებები მკურნალობის დროს შემდეგია: ჰემოგლობინის, ნეიტროფილების, გრანულოციტების, ლიმფოციტების, თრომბოციტების რიცხვის დაქვეითება, ბილირუბინის, შრატის კრეატინინის, ტუტე ფოსფატაზას, ამინოტრანსფერაზების დონის მომატება. | ||
| ორსულობა და ლაქტაცია: | კაპეციტარაბინი ორსულებში შესწავლილი არ არის, მაგრამ მისი ფარმაკოკინეტიკის და ტოქსიურობის პროფილის გათვალისწინებით უნდა ვივარაუდოთ, რომ იგი შესაძლოა არასასურველი ზემოქმედებას ახდენდეს ნაყოფზე. ცხოველებზე ექსპერიმენტში კაპეციტაბინი ნაყოფის სიკვდილს იწვევს და ტერატოგენულია. ორსულობისას მისი დანიშვნა არასასურველია, ხოლო ქსელოდით მკურნალობის პერიოდში ქალებმა ორსულობისგან თავი უნდა შეიკავონ. არ არის მონაცემები პრეპარატის დედის რძეში გადასვლის შესახებ. ქსელოდით მკურნალობისას უნდა შეწყდეს ძუძუთი კვება. | ||
| განსაკუთრებული მითითებები: | კაპეციტარაბინმა შეიძლება გამოიწვიოს მძიმე დიარეა, რომელიც საშუალოდ 31-ე დღეზე ვლინდება და 4-5 დღე გრძელდება. საჭიროა მეთვალყურეობა და დეჰიდრატაციის შემთხევაში სითხეებით და ელექტროლიტებით დატვირთვა. მე-2, 3 და 4 ხარისხის დიარეის დროს მკურნალობა წყდება დიარეის შეწყვეტამდე და განახლდება შემცირებული დოზით. მიზანშეწონილია დიარეის საწინააღმდეგო საშუალებების დანიშვნა (მაგ., ლოპერამიდი). ფტორპირიმიდინებმა შესაძლოა გამოიწვიოდ კარდიოტოქსიური მოვლენები, როგორიცაა: ცვლილებები ეკგ-ზე, მიოკარდიუმის ინფარქტი, სტენოკარდია, არითმია, უეცარი სიკვდილი, გულის უკმარისობა. ცალკეულ შემთხვევებში ვლინდება მძიმე ტოქსიკურობა (სტომატიტი, დიარეა, ნეიროპათია, ნეიროტოქსიურობა), რაც გამოწვეულია დიჰიდროპირიმიდინ დეჰიდროგენაზას დაბალი აქტივობით. 3 და 4 ხარისხის გვერდითი მოვლენები უფრო ხშირია თირკმლების საშუალო დონის დაზიანებისას (კრეატინინის კლირენსი 30-50 მლ/წთ). ამ შემთხვევაში საჭიროა დოზის 75%-ით შემცირება. 60-79 წლის ასაკის პაციენტებში კუჭნაწლავის ტრაქტის მხრივ ტოქსიკურობა ისეთივეა, რაც საერთო პოპულაციაში. 80 წლის ზევით ასაკობრივ ჯგუფში კუჭ-ნაწლავის მხრივ გვერდითი მოვლენების სიხ-შირე მატულობს. კაპეციტარაბინს შეუძლია ხელისგულ-ტერფის სინდრომის (პალმოპლანტარული ერითროდიზესთეზია) გამოწვევა. სინდრომი ჩნდება საშუალოდ 11-360 დღეზე და 1-3 ხარისხისაა. I ხარისხი ვლინდება დიზეს-თეზიით, ერითემით. II ხარისხი - მტკივნეული ერითემით და ხელისგულის და ტერფის შესიებით, რომელიც ზღუდავს პაციენტის აქტივობას. III ხარისხის დროს აღინიშნება დესქვამაცია, დაწყლულება, ტკივილი, რომელიც ზღუდავს ავადმყოფს. II და III ხარისხისას კაპეციტარაბინის მი-ღება წყდება სიმპტომების გაქრობამდე, ხოლო III ხარისხის დროს კაპეციტარაბინი განახლდება შემცირებული დოზით. კაპეციტარაბინს შეუძლია ჰიპერბილირუბინემიის გამოწვევა. მკურნალობა უნდა შეწყდეს ბილირუბინის 2-4 ხარისხით მატებისას. მკურნალობა აღდგება მისი დაქვეითების შემდეგ. კაპეციტარაბინის და კუმარინის ჯგუფის ანტიკოაგულანტების მიღებისას საჭიროა სისხლის შედედების ფუნქციის რეგულარული კონტროლი. | ||
| ჭარბი დოზირება: | შესაძლოა გამოვლინდეს გულისრევით, ღებინებით, დიარეით, სისხლდენით და ძვლის ტვინის დეპრესიით. საჭიროა სიმპტომური მკურნალობა შესაძლო გართულებების თავიდან ასცილებლად. | ||
| ურთიერთქმედება სხვა მედიკამენტებთან: | რეკომენდებული დოზით დანიშვნისას კაპეციტაბინი და მისი მეტაბოლიტები ღვიძლის მიკროსომულ P-450 იზოენზიმებზე არ მოქმედებენ. კაპეციტარაბინის და კუმარინის წარმოებული ანტიკოაგულანტების ერთდროულად დანიშვნისას სისხლდენის განვითარების საფრთხე მატულობს, ამიტომ საჭიროა შესაბამისი კონტროლი. ანტაციდებთან ერთად დანიშვნისას მცირედ მატულობს მხოლოდ კაპეციტარაბინის და 5-დფცტ-ის კონცენტრაცია. პაკლიტაქსელის დანიშვნა არ ცვლის კაპეციტარაბინის ფარმაკოკინეტიკას. ასევე ლეუკოვორინი არ მოქმედებს კაპეციტარაბინის ფარმაკოკინეტიკაზე. სორივუდინი და მისი ანალოგები ზრდიან ფტოროპირიმიდინის ტოქსიურობას, რასაც ფატალური შედეგი შეიძლება მოყვეს. ამიტომ მისი დანიშვნა კაპეციტარაბინისთან ერთად არ შეიძლება. |
Page generation time: 0. 020911600 sec.
