| უნიფიცირებული დასახელება: | ნატეგლინიდიNateglinide | ||
| ა.თ.ქ. კლასიფიკაცია: | |||
A10B | A საჭმლის მომნელებელი ტრაქტი და ნივთიერებათა ცვლა | ||
| 10 პრეპარატები შაქრიანი დიაბეტის მკურნალობისათვის | |||
| B პერორალური ჰიპოგლიკემიური პრეპარატები | |||
| ანოტაცია: | |||
| ფარმაკოლოგიური თვისება: | პრეპარატი წარმოადგენს სხვა პერორალური ანტიდიბეტური საშუალებებისაგან თავისი ქიმიური და ფარმაკოლოგიური თვისებებით განსხვავებულ ამინომჟავა ფენილალანინის წარმოებულს. პრეპარატი აღადგენს ინსულინის ადრეულ სეკრეციას, რაც იწვევს სისხლში ჭამის შემდგომი გლუკოზის კონცენტრაციის და გლიკოზირებული ჰემოგლობინის (HbA1c) შემცირებას. გლუკოზის სტიმულაციასთან დაკავშირებული ინსულინის ადრეული სეკრეცია - სასიცოცხლოდ მნიშვნელოვანი მექანიზმია, რომელიც განსაზღვრავს სისხლში გლუკოზის ნორმალურ მაჩვენებლებს. II ტიპის შაქრიანი დიაბეტის დროს ადგილი აქვს ინსულინის სეკრეციის აღნიშნული ფაზის დარღვევას ან მის არ არსებობას. ჭამის წინ მიღებული ნატეგლინიდის მოქმედებით მიმდინარეობს ინსულინის სეკრეციის ადრეული (ან პირველი) ფაზის აღდგენა. აღნიშნული მოქმედების მექანიზმი რეალიზდება კუჭქვეშა ჯირკვლის β-უჯრედების K+ატფ დამოკიდებულ არხებზე პრეპარატის სწრაფი და შექცევადი ზემოქმედებით. ნატეგლინიდის სელექტურობა კუჭქვეშა ჯირკვლის β-უჯრედების K+ატფ დამოკიდებულ არხებზე 300-ჯერ მეტია გულისა და სისხლძარღვების არხებთან შედარებით. ნატეგლინიდი, სხვა პერორალური ჰიპოგლიკემიური პრეპარატებისაგან განსხვავებით იწვევს ინსულინის ძლიერად გამოხატულ სეკრეციას საკვების მიღებიდან პირველი 15 წთ-ის განმავლობაში, რის გამოც მცირდება სისხლში გლუკოზის კონცენტრაციის პოსტპრანდიული რხევები (“პიკი”). შემდგომი 3-4 სთ-ის განმავლობაში ინსულინის მაჩვენებლები უბრუნდება საწყის მნიშვნელობებს. სწორედ ამ გზით შესაძლებელია პოსტპრანდიული ჰიპერინსულინემიის განვითარების თავიდან აცილება, რომელსაც შეუძლია გამოიწვიოს მოგვიანებით ჰიპოგლიკემიის Gგანვითარება. პრეპარატით გამოწვეული, კუჭქვეშა ჯირკვლის β-უჯრედების მიერ ინსულინის სეკრეცია დამოკიდებულია სისხლში გლუკოზის კონცენტრაციაზე, რაც იმას ნიშნავს, რომ გლუკოზის კონცენტრაციის დაქვეითებით მცირდება ინსულინის სეკრეცია და პირიქით. საკვების მიღების და გლუკოზის ხსნარის ერთდროული ინფუზია იწვევს ინსულინის სეკრეციის მნიშვნელოვან გაძლიერებას. პრეპარატის თვისება, სისხლში გლუკოზის დაბალი კონცენტრაციების დროს უმნიშვნელოდ იმოქმედოს ინსულინის სეკრეციის პროცესზე წარმოადგენს დამატებით ფაქტორს ჰიპოგლიკემიის განვითარების პროფილაქტიკისათვის, მაგ. საკვების მიღების გამოტოვების შემთხვევაში. | ||
| ფარმაკოკინეტიკა: | პრეპარატის ჭამის წინ მიღების დროს ნატეგლინიდი სწრაფად და თითქმის მთლიანად შეიწოვება კუჭ-ნაწლავის ტრაქტიდან. სისხლის პლაზმაში მაქსიმალური კონცენტრაციის დრო შეადგენს 1 სთ-ზე ნაკლებს. პრეპარატის ბიოშეღწევადობა დაახლოვებით 72%-ია. ნატეგლინიდის ფარმაკოკინეტიკის ისეთი მაჩვენებლები, როგორიცაა მრუდი “კონცენტრაცია-დრო”- ფართი (AUC) და Cmax ხასიათდება ხაზოვანი დამოკიდებულებით, II ტიპის შაქრიანი დიაბეტით დაავადებულ ავადმყოფებში პრეპარატის 60 მგ-დან 240 მგ-მდე დოზის ფარგლებში 3-ჯერ დღეში ერთი კვირის განმავლობაში მიღების შემთხვევაში. Tmax-ის მნიშვნელობა პრეპარატის დოზაზე დამოკიდებული არ არის. პრეპარატის პლაზმის ცილებთან კავშირი (ძირითადად ალბუმინებთან და შედარებით ნაკლები ხარისხით-მჟავე 1-გლიკოპროტეინებთან) შეადგენს 97-99%-ს. ცილებთან კავშირი დამოკიდებული არ არის პლაზმაში ნატეგლინიდის კონცენტრაციაზე დიაპაზონში - 0.1-10 მკგ/მლ. პრეპარატის განაწილების მოცულობა წონასწორული მდგომარეობის მიღწევისას შეადგენს დაახლოვებით 10 ლ-ს. პრეპარატი მნიშვნელოვან მეტაბოლიზმს განიცდის ღვიძლში ციტოქრომ P450A მიკროსომული იზოფერმენტების მონაწილეობით (70% იზოფერმენტით CYP 2C9, და 30% იზოფერმენტით CYP 3A4). ჰიდროქსილირების რეაქციის შედეგად წარმოქმნილ ნატეგლინიდის 3 ძირითად მეტაბოლიტს საწყის ნივთიერებასთან შედარებით ახასიათებს უფრო ნაკლები ფარმაკოლოგიური აქტივობა. პრეპარატი ორგანიზმიდან ძალიან სწრაფად გამოიყოფა - მისი შიგნით მიღებიდან პირველი 6 სთ-ის განმავლობაში შარდთან ერთად ძირითადად მეტაბოლიტების სახით გამოიყოფა მიღებული დოზის დაახლოვებით 75%. პრეპარატის დაახლოვებით 10% გამოიყოფა განავალთან ერთად. პრეპარატის 240 მგ-მდე დოზით 3-ჯერ დღეში მიღების შემთხვევაში კუმულაცია არ აღინიშნება. პრეპარატის ნახევრადგამოყოფის პერიოდი შეადგენს 1.5 სთ-ს. საკვების მიღების დამოკიდებულება პრეპარატის ფარმაკოკინეტიკურ მაჩვენებლებზე: პრეპარატის ჭამის შემდეგ მიღების შემ-თხვევაში ადგილი აქვს მისი შეწოვის პროცესის შეფერხებას - Tmax ხანგრძლივდება, მცირდება Cmax მნიშვნელობა, ამ დროს პრეპარატის შეწოვის სიდიდე (AUC, მრუდი “კონცენტრაცია-დრო” ფართი) უცვლელია. აღნიშნულის გამო პრეპარატის მიღება რეკომენდებულია ჭამის წინ. სქესის დამოკიდებულება პრეპარატის ფარმაკოკინეტიკურ მაჩვენებლებზე. პრეპარატის ფარმაკოკინეტიკური პარამეტრების კლინიკურად მნიშვნელოვანი განსხვავებები მამაკაცებსა და ქალებს შორის გამოვლენილი არ არის. | ||
| ჩვენება: | - II ტიპის შაქრიანი დიაბეტი (ინსულინდამოუკიდებელი); - დიეტოთერაპიის და ფიზიკური დატვირთვის უეფექტობის შემთხვევაში; - პრეპარატის გამოყენება შესაძლებელია, როგორც მონოთერაპიის სახით, ასევე სხვა მოქმედების მექანიზმის მქონე ჰიპოგლიკემიურ პრეპარატებთან კომბინაციაში, მაგ. მეტფორმინთან. | ||
| დოზირება და მიღების წესი: | პრეპარატის მიღება რეკომენდებულია ჭამის წინ. პრეპარატის და საკვების მიღებებს შორის დროის ინტერვალი არ უნდა აღემატებოდეს 30 წთ-ს. როგორც წესი პრეპარატს იღებენ უშუალოდ ჭამის წინ. მონოთერაპიის სახით პრეპარატის გამოყენების დროს პრეპარატის რეკომენდებული დოზა შეადგენს 120 მგ-ს 3-ჯერ დღეში (საუზმის, სადილის და ვახშამის წინ). პრეპარატის აღნიშნული დოზით სასურველი ეფექტის მიუღწევლობის შემთხვევაში, შესაძლებელია ერთჯერადი დოზის გაზრდა 180 მგ-მდე. დოზის კორექცია მიმდინარეობს სისხლში გლიკოზირებული ჰემოგლობინის (HbA1c) მაჩვენებლების რეგულარული კონტროლის საფუძველზე. გათვალისწინებულ უნდა იქნას, რომ პრეპარატის ძირითად თერაპიულ მოქმედებას განსაზ-ღვრავს მის მიერ სისხლში გლუკოზის “პრანდიული” კონცენტრაციის დაქვეითება (სწორედ აღნიშნული კონცენტრაცია განსაზღვრავს HbA1c მნიშვნელობის მაჩვენებელს). პრეპარატის თერაპიული ეფექტურობის შეფასების მიზნით შესაძლებელია აგრეთვე სისხლში გლუკოზის კონცენტრაციის მაჩვენებლის განსაზღვრა ჭამიდან 12 სთ-ის შემდეგ. კომბინირებული თერაპია: პაციენტებს, რომლებიც მონოთერაპიის სახით იღებენ სტარლიქსს და საჭიროებენ სხვა პერორალური ჰიპოგლიკემიური საშუალების დანიშვნას, დამატებით ენიშნებათ მეტფორმინი, ხოლო მეტფორმინზე მყოფ ავადმყოფებს დამატებით ენიშნებათ პრეპარატი 120 მგ-იანი დოზით 3-ჯერ დღეში (ჭამის წინ). იმ შემთხვევაში, როდესაც მეტფორმინის მკურნალობის ფონზე HbA1c უახლოვდება სასურველ მნიშვნელობას (7.5%ზე ნაკლები), შესაძლებელია პრეპარატის დოზის შემცირება 60 მგ-მდე 3-ჯერ დღეში. პრეპარატის გამოყენება ცალკეული კონტინგენტის ავადმყოფებში: პრეპარატის ეფექტურობისა და უსაფრთხოვების მაჩვენებლების რაიმე განსხვავებები ხანდაზმულ და საერთო პოპულაციის პაციენტებს შორის გამოვლენილი არ არის. გარდა ამისა ავადმყოფთა ასაკი გავლენას არ ახდენს პრეპარატის ფარმაკოკინეტიკურ პარამეტრებზე. ამიტომ ხანდაზმულ პაციენტებში პრეპარატის დოზა სპეციალურ კორექციას არ საჭიროებს. პრეპარატის გამოყენების ეფექტურობა და უსაფრთხოება ბავშვებში დღეისათვის შესწავლილი არ არის, ამიტომ პრეპარატის მიღება ბავშვებში რეკომენდებული არ არის. პაციენტებში ღვიძლის ფუნქციის მსუბუქი და საშუალო დარღვევით პრეპარატის დოზა კორექციას არ საჭიროებს. დღეისათვის კლინიკური კვლევების არ არსებობის გამო, პრეპარატის მიღება ეკრძალებათ ღვიძლის ფუნქციის მძიმე დარღვევით შეპყრობილ პაციენტებს. თირკმელების ფუნქციის სხვადასხვა ხარისხის დარღვევის მქონე პაციენტებში (მათ შორის ჰემოდიალიზზე მყოფი) პრეპარატის დოზა კორექციას არ საჭიროებს. | ||
| გვერდითი მოვლენები: | ჰიპოგლიკემიური რეაქციები, როგორიცაა მომატებული ოფლიანობა, ტრემორი, თავბრუსხვევა, გაძლიერებული მადა, ტაქიკარდია, გულისრევა, საერთო სისუსტე, შეუძლოდ ყოფნა. აღნიშნული მოვლენები ძირითადად სუსტად გამოხატულია, რომელთა კუპირება შესაძლებელია ნახშირწყლების მიღებით. კლინიკური გამოკვლევებით დადგენილია, რომ სისხლში გლუკოზის კონცენტრაციის 3.3 მმოლ/ლ-ზე ნაკლები მნიშვნელობა აღენიშნებათ ზემოთ ჩამოთვლილი გვერდითი მოვლენებს მქონე ავადმყოფების 2.4%-ს. იშვიათად - სისხლში ღვიძლის ფერმენტების აქტივობის მომატება (ძირითადად სუსტად არის გამოხატული და მალევე გაივლის); მომატებული მგრძნობელობის რეაქციები (გამონაყარი, ქავილი, ურტიკარია). ავადმყოფთა ჯგუფებს პრეპარატის ან პლაცებოს მიღების შემთხვევაში ერთნაირი სიხშირით აღენიშნებათ ისეთი გვერდითი მოვლენები, როგორიცაა: მუცლის არეში ტკივილი, დისპეფსია, დიარეა, თავის ტკივილი, სასუნთქი გზების ინფექციები. | ||
| უკუჩვენება: | - ნატეგლინიდის ან მასში შემავალი კომპონენტების მიმართ მომატებული მგრძნობელობა; - I ტიპის შაქრიანი დიაბეტი (ინსულინდამოკიდებული); - დიაბეტური კეტოაციდოზი; - ორსულობა და ლაქტაციის პერიოდი; - ბავშვთა ასაკი და ღვიძლის ფუნქციის მკვეთრად გამოხატული დარღვევები (რადგან აღნიშნული პოპულაციის პაციენტებში არ არსებობს კლინიკური კვლევების მონაცემები). | ||
| ორსულობა და ლაქტაცია: | ორსულობის პერიოდში პრეპარატის გამოყენების შესახებ არ არსებობს კლინიკური მონაცემები. ლაქტაციის პერიოდში, ჰიპოგლიკემიის განვითარების რისკის გამო, პრეპარატის გამოყენება ნებადართული არ არის. | ||
| განსაკუთრებული მითითებები: | ჰიპოგლიკემიის განვითარების თავიდან აცილების მიზნით პრეპარატი განსაკუთრებული სიფრთხილით ენიშნებათ II ტიპის შაქრიანი დიაბეტით დაავადებულ ავადმყოფებს. ჰიპოგლიკემიის განვითარების რისკი პრეპარატის მიღების ფონზე, ისევე როგორც სხვა ჰიპოგლიკემიური პრეპარატების მიღების დროს, შედარებით უფრო მაღალია ხანდაზმულ პაციენტებში, ცუდი კვების, თირკმელზედა ჯირკვლის ქერქის ან ჰიპოფიზური უკმარისობის დროს. სისხლში გლუკოზის კონცენტრაციის დაქვეითების პროვოცირება შესაძლებელია ალკოჰოლის მიღებით, გაძლიერებული ფიზიკური დატვირთვით, აგრეთვე სხვა ჰიპოგლიკემიური პრეპარატის ერთდროული მიღებით. პრეპარატთან ერთად ბეტა-ადრენობლოკატორების კომბინაციით შესაძლებელია ჰიპოგლიკემიის მასკირება. ჰიპოგლიკემიის პროფილაქტიკის მიზნით პრეპარატი განსაკუთრებული სიფრთხილით ენიშნებათ ავტოტრანსპორტის მძღოლებს და იმ პირებს, რომელთა მუშაობა ტექნიკასთან მოითხოვს გაძლიერებულ ყურადღებას. | ||
| ჭარბი დოზირება: | დღეისათვის აღწერილი არ არის. პრეპარატის მოქმედების მექანიზმიდან გამომდინარე შესაძლებელია სხვადასხვა სიმძიმის კლინიკური გამოვლინების მქონე ჰიპოგლიკემიის განვითარება, რომლის მკურნალობის ტაქტიკა სიმპტომატურია. ცნობიერების შენარჩუნების და ნევროლოგიური რეაქციების არ არსებობის შემთხვევაში ნაჩვენებია პერორალურად გლუკოზის ხსნარის და შაქრის მიღება, აგრეთვე საჭიროა პრეპარატის დოზის კორექცია და/ან საკვების მიღება. ნევროლოგიური რეაქციებით (კომა, კრუნჩხვები) მიმდინარე მძიმე ჰიპოგლიკემიის შემთხვევაში, ნაჩვენებია გლუკოზის ხსნარის ვენაში შეყვანა. პრეპარატის ორგანიზმიდან გამოყოფის მიზნით ჰემოდიალიზის გამოყენება არაეფექტურია სისხლის პლაზმის ცილებთან ნატეგლინიდის მაღალი კავშირის გამო. | ||
| ურთიერთქმედება სხვა მედიკამენტებთან: | In vitro გამოკვლევებით დადგენილია, რომ ნატეგლინიდი მნიშვნელოვანი ხარისხით მეტაბოლიზდება ციტოქრომ P450-CYP 2C9 (70%) და CYP 3A4 (30%) იზოფერმენტების მიერ. სხვა მხრივ, ნატეგლინიდის თვისება In vitro დათრგუნოს ტოლბუტამიდის მეტაბოლიზმი, მიანიშნებს, რომ იგი თვითონ წარმოადგენს In vitro CYP 2ჩ9 პოტენციურ ინჰიბიტორს. ნატეგლინიდის რაიმე მნიშვნელოვანი ზემოქმედება CYP 3A4 იზოფერმენტზე In vitro ცდებში აღწერილი არ არის. მთლიანობაში, ნატეგლინიდს კლინიკურად მნიშვნელოვანი ფარმაკოკინეტიკური ურთიერთქმედების რაიმე არსებითი პოტენციალი არ ახასიათებს. ნატეგლინიდი ვარფარინის (CYP 3A4 და CYP 2ჩ9 სუბსტრატი), დიკლოფენაკის (CYP 3A4 სუბსტრატი), ტროგლიტაზონის (CYP 3A4 ინდუქტორი) და დიგოქსინის ფარმაკოკინეტიკურ თვისებებზე გავლენას არ ახდენს. სწორედ აღნიშნულიდან გამომდინარე, პრეპარატის და ისეთი პრეპარატების კომბინაციის დროს, როგორიცაა: ვარფარინი, დიკლოფენაკი, ტროგლიტაზონი და დიგოქსინი დოზის კორექცია საჭირო არ არის. აღსანიშნავია აგრეთვე, რომ კლინიკურად მნიშვნელოვანი ფარმაკოკინეტიკური ურთიერთქმედებები სტარლიქსსა და ისეთ პერორალურ ანტიდიაბეტურ პრეპარატებს შორის, როგორიცაა მეტფორმინი და გლიბენკლამიდი გამოვლენილი არ არის. პლაზმის ცილებთან მაღალი შეკავშირების უნარის გამო, In vitro ცდებში შესწავლილ იქნა პრეპარატის ურთიერთქმედება პლაზმის ცილებთან მაღალი შეკავშირების მქონე რიგ პრეპარატებთან: ფუროსემიდი, პროპრანოლოლი, კაპტოპრილი, ნიკარდიპინი, პრავასტატინი, ვარფარინი, ფენიტოინი, აცეტილსალიცილის მჟავა, გლიბენკლამიდი და მეტფორმინი. დადგენილია, რომ აღნიშნული პრეპარატები გავლენას არ ახდენენ ნატეგლინიდის პლაზმის ცილებთან კავშირზე. ანალოგიურად, ნატეგლინიდი არ წყვეტს პროპრანოლოლის, გლიბენკლამიდის, ნიკარდიპინის, ვარფარინის, ფენიტოინის და აცეტილსალიცილის მჟავას ცილებთან კავშირს. ზოგიერთი პრეპარატები გავლენას ახდენს გლუკოზის მეტაბოლიზმზე, ამიტომ პრეპარატის დანიშვნით ჰიპოგლიკემიურ პრეპარატებთან კომბინაციაში შესაძლებელია გლუკოზის კონცენტრაციის ცვლილება, რომლის დროსაც საჭიროა ექიმის მეთვალყურეობა. ჰიპოგლიკემიური პრეპარატების მოქმედება ძლიერდება არასტეროიდულ ანთების საწინააღმდეგო პრეპარატებთან, სალიცილატებთან, მაო-ს ინჰიბიტორებთან. არასელექტიურ ბეტა-ადრენობლოკატორებთან პრეპარატის კომბინაციით ძლიერდება და შენიღბულია მისი ჰიპოგლიკემიური ეფექტი, ხოლო თიაზიდურ დიურეზულ საშუალებებთან, გლუკოკორტიკოიდებთან, სიმპათომიმეტურ საშუალებებთან, თირეოიდული ჰორმონების პრეპარატებთან პრეპარატის ჰიპოგლიკემიური მოქმედება მცირდება. |
Page generation time: 0. 020321655 sec.
