| უნიფიცირებული დასახელება: | დროპერიდოლიDroperidol | ||
| ა.თ.ქ. კლასიფიკაცია: | |||
N01AX01 | N ნერვული სისტემა | ||
| 01 საანესთეზიო საშუალებები | |||
| A პრეპარატები ზოგადი ანესთეზიისათვის | |||
| X სხვა პრეპარატები ზოგადი ანესთეზიისათვის | |||
N05AD08 | N ნერვული სისტემა | ||
| 05 ფსიქოლეფსიური საშუალებები | |||
| A ანტიფსიქოზური პრეპარატები | |||
| D ბრუტიროფენონის წარმოებულები | |||
| ანოტაცია: | |||
| ფარმაკოლოგიური თვისება: | დროპერიდოლი მიეკუთვნება ბუტიროფენონის ჯგუფის წარმოებულ ნეიროლეფსიურ საშუალებას. იგი ხასიათდება ანტიფსიქოზური,კატალეფტოგენური, აგრეთვე სედატიური და ტრანკვილიზური მოქმედებით. იგი ამცირებს ან სრულად თრგუნავს ბოდვებს და ჰალუცინაციებს, აფერხებს ფსიქომოტორული აგზნების პროცესებს, ასუსტებს აფექტურ რეაქციებს, ხსნის განგაშის და მოუსვენრობის შეგრძნებას, აქვეითებს მოძრაობით აქტივობას. სხვა ნეიროლეფსიური პრეპარატებისაგან განსხვავებით დროპერიდოლისათვის დამახასიათებელია ხანმოკლე მოქმედება. ნეიროლეფსიური საშუალებები (მათ შორის დროპერიდოლი) აძლიერებენ ც.ნ.ს-ზე მოქმედი სხვა დეპრესანტების, მიორელაქსანტების და ზოგადი საანესთეზიო საშუალებების ეფექტებს. დროპერიდოლისათვის დამახასიათებელია აგრეთვე ნარკოტიკული ანალგეტიკების მოქმედების პოტენცირება. პრეპარატი ხასიათდება შოკის საწინააღმდეგო მოქმედებით. პრეპარატის ცენტრალური მოქმედება განპირობებულია მის მიერ თავის ტვინის სხვადასხვა უბნებში დოფამინის რეცეპტორების (დ) ბლოკადით (ანტიფსიქოზური, ექსტრაპირამიდული დარღვევები - კუნთების ტონუსის მომატება, ჰიპოკინეზების განვითარება და რიგიდობა, პროლაქტინის გაძლიერებული სეკრეცია), მას არ ახასიათებს ქოლინოლიზური აქტივობა. სედატური და ტრანკვილიზური მოქმედება განპირობებულია პრეპარატის მიერ ცენტრალური ადრენორეცეპტორების ბლოკადით. დროპერიდოლის თვისება, მოახდინოს ანალგეზიური საშუალებების მოქმედების ეფექტის პოტენცირება წარმოადგენს ნეიროლეპტანალგეზიის საფუძველს - ზოგადი ნარკოზის განსაკუთრებულ სახეობას, როდესაც შენარჩუნებულია რეფლექსური აგზნებადობა, მეხსიერება და კონტაქტი ექიმსა და პაციენტს შორის. ნეიროლეპტანალგეზიისათვის დროპერიდოლს ძირითადად იყენებენ ფენტანილთან კომბინაციაში, იშვიათად - სხვა ნარკოტიკულ ანალგეტიკებთან ერთად. ნეიროლეპტანალგეზიას იყენებენ არა მარტო ქირურგიულ პრაქტიკაში, არამედ ტკივილის სინდრომის და შოკის მოვლენების კუპირებისათვის მიოკარდიუმის ინფარქტის და მძიმე სტენოკარდიული შეტევების დროს. პრეპარატის ცენტრალური მოქმედების სხვა გამოვლინებას წარმოადგენს მისი ღებინების საწინააღმდეგო ეფექტი, რომელიც დაკავშირებულია მეოთხე პარკუჭის ფსკერზე ლოკალიზებული ე.წ. გამშვები ზონის (ტრიგერ ზონა) ქემორეცეპტორების ბლოკადასთან, რაც ექსპერიმენტში ხასიათდება დროპერიდოლის მკვეთრად გამოხატული ანტაგონიზმით აპომორფინით გამოწვეულ ღებინებასთან მიმართებაში. დროპერიდოლი თრგუნავს გულისრევას და ღებინებას ქირურგიული ოპერაციების დროს, აგრეთვე ოპერაციის შემდგომ პერიოდში. დროპერიდოლისათვის დამახასიათებელია პერიფერიული ეფექტი - ანტიჰიპერტენზიული მოქმედება. იგი იწვევს α-ადრენორეცეპტორების ბლოკადას და ამცირებს სისხლძარღვების პერიფერიულ წინააღმდეგობას. მისთვის დამახასიათებელია ანტიარითმული მოქმედება. იგი თრგუნავს ეპინეფრინით (ადრენალინით) გამოწვეულ არითმიას, თუმცა არ ხსნის სხვა ეტიოლოგიის არითმიებს. დროპერიდოლის სისხლძარღვების გამაფართოვებელი და ადრენოლიზური მოქმედება იწვევს სისხლმიმოქცევის დიდ და მცირე წრეში არტერიული წნევის დაქვეითებას. | ||
| ფარმაკოკინეტიკა: | დროპერიდოლის ფარმაკოკინეტიკა ორფაზიანია. მოქმედბის საწყის სწრაფ ფაზაში მისი ნახევარდაშლის პერიოდი სისხლის პლაზმაში შეადგენს 10 წთ-ს, ხოლო ტერმინალურ ნელ ფაზაში-2 სთ-ს. პირდაპირი კორელაცია სისხლის პლაზმაში დროპერიდოლის კონცენტრაციასა და მის თერაპიულ ეფექტს შორის არ აღინიშნება. პრეპარატის მოქმედების ეფექტი მისი ვენაში ან კუნთებში შეყვანის დროს იწყება 3-10 წთ-ის შემდეგ, მაქსიმალური ეფექტი აღინიშნება 30 წთ-ის შემდეგ, რომელიც ჩვეულებრივ გრძელდება 2-4 სთ-ის განმავლობაში, თუმცა ცნს-ზე მისი მოქმედება შეიძლება გაგრძელდეს 12 სთ-ის განმავლობაში. დროპერიდოლი კარგად ნაწილდება ორგანიზმის ქსოვილებში და სხვადასხვა ორგანოებში. იგი გაივლის ჰემატოენცეფალურ ბარიერს. დროპერიდოლი მტკიცედ უკავშირდება სისხლის პლაზმის ცილებს. პრეპარატი ინტენსიურ მეტაბოლიზმს განიცდის ღვიძლში. დროპერიდოლი და მისი მეტაბოლიტები ექსკრეგირდებიან ძირითადად შარდთან და ნაწილობრივ ნაღველთან ერთად. | ||
| ჩვენება: | პრემედიკაცია ნარკოზის წინ, ბაზის ნარკოზი, პრეპარატების მოქმედების პოტენცირება ზოგადი და ადგილობრივი ანესთეზის დროს. ნეიროლეპტანალგეზია (ოპიოიდურ ანალგეტიკებთან კომბინაციაში, ძირითადად ფენტანილთან ერთად). აგრეთვე იყენებენGგულისრევისა და ღებინების პროფილაქტიკისათვის დიაგნოსტიკური და ქირურგიული მანიპულაციების დროს, ასევე პოსტოპერაციული ტკივილებისა და ღებინების დროს. | ||
| დოზირება და მიღების წესი: | დროპერიდოლის მისაღები დოზის განსაზღვრა ხდება ინდივიდუალურად, პაციენტის ასაკის, სხეულის წონის, ზოგადი ფიზიკური მდგომარეობის, დაავადების სიმძიმის, მის მიერ გამოყენებული მედიკამენტების, ანესთეზიის სახეობის მიხედვით. დროპერიდოლი ენიშნებათ ვენაში და კუნთებში ინექციის სახით. პრეპარატით მკურნალობის დაწყებამდე საჭიროა ორგანიზმის სასიცოცხლოდ აუცილებელი ფიზიოლოგიური ფუნქციების სისტემატური კონტროლი. პრემედიკაცია: დროპერიდოლი შეჰყავთ კუნთებში ოპერაციამდე 30-60 წთ-ით ადრე 2.5-10 მგ-იანი (1-4 მლ) დოზით. პრეპარატის დოზა ინდივიდუალურია. ზოგადი ანესთეზია: დროპერიდოლი შეჰყავთ ვენაში 2.5 მგ-იანი (1 მლ) დოზით ანალგეტიკებთან და/ან ზოგად საანესთეზიო საშუალებებთან ერთად. ცალკეულ შემთხვევებში იყენებენ პრეპარატის შედარებით დაბალ დოზებს (მაგ. 1,25 მგ). დროპერიდოლის საერთო დოზის დადგენა ხდება ინდივიდუალურად. ოპერაციის დროს დროპერიდოლის შემანარჩუნებელი დოზა ვენაში მისი ინექციის დროს შეადგენს 1.25-2.5 მგ (0.5-1.0 მლ). ზოგადი ანესთეზიის გარეშე დიაგნოსტიკური მიზნებისათვის დროპერიდოლის გამოყენება: დროპერიდოლი შეჰყავთ კუნთებში 2.5-10 მგ (1-4 მლ) 30-60 წთ-ით ადრე პროცედურის დაწყებამდე. შესაძლებელია დროპერიდოლის შეყვანა დამატებითი საშუალების სახით ვენაში 1.25-2.5 მგ (0.5-1 მლ) ბრონქოსკოპიის მსგავსი, ზოგიერთი პროცედურების დროს (საჭიროა ადგილობრივი ანესთეზიის გამოყენება). ზოგადი ანესთეზია: დამატებითი სედატიური ეფექტის მისაღწევად დროპერიდოლი შეჰყავთ კუნთებში ან ვენაში ნელა 2.5-5 მგ-იანი (1-2 მლ) დოზით. დროპერიდოლის გამოყენება პედიატრიულ პრაქტიკაში: 2-დან 12 წლამდე ასაკის ბავ-შვებში პრემედიკაციის ან ბაზის ნარკოზისათვის იყენებენ დროპერიდოლის შემცირებულ დოზებს-100-150 მკგ/კგ-ზე. 2 წლამდე ასაკის ბავშვებში დროპერიდოლის გამოყენების უსაფრთხოება დადგენილი არ არის. დროპერიდოლის გამოყენების წინ საჭიროა მისი საინექციო ხსნარის ვიზუალური კონტროლი. დროპერიდოლის ფერშეცვლილი, შემღვრეული, აგრეთვე დეჰერმეტიზირებული შეფუთვით ხსნარის გამოყენება ნებადართული არ არის. | ||
| გვერდითი მოვლენები: | საშუალო სიმძიმის არტერიული ჰიპოტენზია და ტაქიკარდია, რომლებიც ყოველგვარი მკურნალობის გარეშე მალევე ქრება. შესაძლებელია დისფორია, ოპერაციის შემდგომ პერიოდში ძილიანობა, და პირიქით პრეპარატის დიდ დოზებში გამოყენებისასმოუსვენრად ყოფნა, მოტორული აგზნება, შიში. იშვიათად ადგილი აქვს ექსტრაპირამიდულ სიმპტომებს, რომელთა კუპირებისათვის საჭიროა ანტიქოლინერგული საშუალებების გამოყენება. იშვიათად აღინიშნება ანაფილაქსიური რეაქციები, თავბრუსხვევა, კანკალი, ლარინგოსპაზმი, ბრონქოსპაზმი. იშვიათად, დროპერიდოლისა და ფენტანილის ან სხვა ანალგეტიკებთან დროპერიდოლის კომბინაციის დროს მათი პარენტერული შეყვანისას, ადგილი აქვს ჰიპერტენზიას. ზოგიერთ შემთხვევაში ოპერაციის შემდგომ პერიოდში შესაძლებელია ჰალუცინაციების და დეპრესიის განვითარება. | ||
| უკუჩვენება: | მომატებული მგრძნობელობა დროპერიდოლის ან მორფინის წარმოებულების მიმართ; ექსტრაპირამიდული დარღვევები, საკეისროკვეთა. 2 წლამდე ასაკის ბავშვებში. | ||
| ორსულობა და ლაქტაცია: | ორსულობის დროს დროპერიდოლით მკურნალობა დასაშვებია მხოლოდ მკაცრი სასიცოცხლო ჩვენებების მიხედვით, როდესაც დედისათვის სასარგებლო შედეგი მკვეთრად სჭარბობს ნაყოფზე მოქმედების პოტენციურ რისკს. მონაცემები დროპერიდოლის დედის რძეში ექსკრეგირების შესახებ შესწავლილი არ არის, მაგრამ გათვალისწინებულ უნდა იქნას, რომ მრავალი სამკურნალო საშუალებები გამოიყოფიან სარძევე ჯირკვლების მეშვეობით. | ||
| განსაკუთრებული მითითებები: | დროპერიდოლი გამოიყენება მხოლოდ სტაციონარის პირობებში. დროპერიდოლის გამოყენებისას არტერიული ჰიპოტენზიის განვითარების გამო, მისი დროული კორექციისათვის საჭიროა შესაბამისი სამკურნალო საშუალებების გამოყენება. ავადმყოფებს, დროპერიდოლით მკურნალობის პროცესში, უტარდებათ სისტემატური სამედიცინო კონტროლი. ხანდაზმულ, ფიზიკურად დაუძლურებულ და სხვა პაციენტებში რეკომენდებულია დროპერიდოლის საწყისი დოზის შემცირება. დროპერიდოლს შეუძლია გამოიწვიოს ფილტვის არტერიაში წნევის დაქვეითება, რაც მხედველობაში უნდა იქნას მიღებული ქირურგიული და დიაგნოსტიკური პროცედურების ჩატარების დროს. დროპერიდოლთან ოპიოიდური ანალგეტიკების ერთდროულად მიღების დროს საჭიროა ამ უკანასკნელთა დოზების შემცირება დროპერიდოლის მიღებისას, სხვა ნეიროლეფსიური საშუალებების მსგავსად, იშვიათად ვითარდება ნეიროლეფსიური სინდრომი. ოპერაციის წინა პერიოდში ნეიროლეფსიური ჰიპერთერმიის დიაგნოსტიკა რთულია. იმ შემთხვევაში, როდესაც ადგილი აქვს მაღალ ტემპერატურას, ტაქიკარდიას და ნახშირორჟანგის წარმოქმნას, საჭიროა მკურნალობის დაუყოვნებლივი დაწყება (მაგ. დანტროლენი). დროპერიდოლმა მაღალ დოზებში მიღებისას (25 მგ და მეტი) ავადმყოფებში - არითმიით ჰიპოქსიის ფონზე, ელექტროლიტური ბალანსის დარღვევით ან ალკოჰოლური აბსტინენციით შესაძლებელია გამოიწვიოს უეცარი სიკვდილი. ზოგიერთი სახეობის ანესთეზიის (მაგ. სპინალური, პერიდურალური) ჩატარების დროს ვითარდება ნეკნთაშუა ნერვების და სიმპათიკური ინერვაციის ბლოკადა, რაც თავის მხრივ აძნელებს სუნთქვას, ხელს უწყობს პერიფერიული სისხლძარღვების გაფართოვებას და ჰიპოტენზიის განვითარებას. ვინაიდან დროპერიდოლი მოქმედებს სისხლმიმოქცევის პროცესზე, მისი გამოყენებისას ანესთეზიის დროს საჭიროა ანესთეზიოლოგის მიერ გათვალისწინებულ იქნას პრეპარატთან დაკავშირებული ცვლილებები და ჩატარდეს ორგანიზმის სასიცოცხლოდ აუცილებელ ფუნქციებზე სისტემატური კონტროლი. უნდა აღინიშნოს, რომ ცვლილებები ეეგ-ზე ოპერაციის შემდეგ ნელა ქრება. ჰიპოტენზიას თან ერთვის ჰიპოვოლემია, ამიტომ მისი პროფილაქტიკისათვის მკურნალობის მიზნით აუცილებელია საინფუზიო ხსნარების გამოყენება. საჭიროა პაციენტმა მიიღოს ისეთი მდგომარეობა, რომ გაძლიერდეს გულში ვენური სისხლის მიწოდება. სპინალური და პერიდურალური ანესთეზიის დროს საჭიროა ყურადღების მიქცევა, რათა ავადმყოფმა თავი დაბლა არ დახაროს, რადგან ასეთი მდგომარეობა აძლიერებს ანესთეზიის ეფექტს და ასუსტებს ვენურ სისხლისმიმოქცევას. ორთოსტატული ჰიპოტენზიის თავიდან აცილების მიზნით, პაციენტის ტრანსპორტირების დროს საჭიროა სიფრთხილე. მისი სხეულის მდგომარეობის სწრაფად შეცვლა ნებადართული არ არის. როდესაც აღნიშნული გართულების თავიდან აცილება სითხეების პარენტერული შეყვანით შეუძლებელია, აუცილებელია პრესორული საშუალებების შეყვანა, ეპინეფრინის (ადრენალინის)გარდა, რომელიც დროპერიდოლის გამოყენების შემდეგ მნიშვნელოვნად ამცირეს არტერიულ წნევას. პრეპარატი სიფრთხილით ენიშნებათ ღვიძლისა და თირკმელების უკმარისობით შეპყრობილ პაციენტებს. მკურნალობის პროცესში საჭიროა ორგანიზმის ფიზიოლოგიური მდგომარეობის პარამეტრებზე სისტემატური კონტროლი. ფეოქრომოციტომით შეპყრობილ პაციენტებში დროპერიდოლის შეყვანის შემდეგ აღინიშნება მძიმე ჰიპერტენზია ძლიერი ტაქიკარდია და არითმია. დროპერიდოლის მიღებისას 24 სთ-ის განმავლობაში რეკომენდებული არ არის ავტოტრანსპორტის მართვა და იმ სამუშაოების შესრულება, რომლებიც მოითხოვს განსაკუთრებულ ყურადღებას. | ||
| ჭარბი დოზირება: | ჭარბი დოზირების სიმპტომები განპირობებულია პრეპარატის ფარმაკოლოგიური მოქმედებით. რესპირატორული უკმარისობის შემთხვევაში საჭიროა ჟანგბადის გამოყენება და ფილტვების ხელოვნური ვენტილაცია. აუცილებელია ორგანიზმის მდგომარეობის სისტემატური კონტროლი 24 სთ-ის განმავლობაში. საჭიროა პაციენტის გათბობა და ორგანიზმში ნელ თბილი ხსნარების შეყვანა. მძიმე ან ხანგრძლივი ჰიპოტენზიის განვითარების შემთხვევაში, ჰიპოვოლემიის თავიდან აცილების მიზნით, საჭიროა საინფუზიო ხსნარების შეყვანა. | ||
| ურთიერთქმედება სხვა მედიკამენტებთან: | დროპერიდოლი აძლიერებს ც.ნ.ს-ზე მოქმედი სხვა დეპრესანტების ეფექტს (მაგ. ბარბიტურატების, ტრანკვილიზატორების, ოპიოიდების, ზოგადი საანესთეზიო საშუალებების), რაც გათვალისწინებული უნდა იქნას სამკურნალო საშუალებების დოზის შერჩევის დროს: ც.ნ.ს-ზე მოქმედი სხვა დეპრესანტების გამოყენებისას აუცილებელია დროპერიდოლის დოზის შემცირება, და პირიქით დროპერიდოლის გამოყენებისას საჭიროა ც.ნ.ს-ზე დამთრგუნველად მოქმედი სხვა საშუალებების დოზების დაქვეითება. |
Page generation time: 0. 023198326 sec.
