უნიფიცირებული დასახელება: | ქლორპრომაზინიChlorpromazine | ||
ა.თ.ქ. კლასიფიკაცია: | |||
N05AA01 | N ნერვული სისტემა | ||
05 ფსიქოლეფსიური საშუალებები | |||
A ანტიფსიქოზური პრეპარატები | |||
A ალიფატური სტრუქტურის ფენოთიანიზის წარმოებულები | |||
ანოტაცია: | |||
ფარმაკოლოგიური თვისება: | პრეპარატი წარმოადგენს ფენოთიაზინების ჯგუფის ნეიროლეფსიურ საშუალებას. ქლორპრომაზინის ანტიფსიქოზური და სედატიური მოქმედების მექანიზმი განპირობებულია ცენტრალური დოფამინერგული და ადრენერგული რეცეპტორების ბლოკადით. პრეპარატი იწვევს რეტიკულური ფორმაციის ფუნქციის დაქვეითებას და ამ უკანასკნელის გამააქტივებელი როლის შემცირებას თავის ტვინის ქერქის სენსორული, ასოციატიური და მოტორული ზონების, ისევე როგორც ქერქქვეშა ემოციოგენური სტრუქტურების მიმართ. პრეპარატის ანტიფსიქოზური მოქმედება ვლინდება სხვადასხვა ფსიქომოტორული აგზნების დათრგუნვით, ბოდვის, ჰალუცინაციების, შიშის შემცირებით, განგაშის, პაციენტების დაძაბული მდგომარეობის დაქვეითებით, რომელიც გამოწვეულია ფსიქოზითა და ნევროზით. ქლორპრომაზინის გამოხატული სედატური მოქმედება წარმოადგენს ამ უკანასკნელის ერთ-ერთ მთავარ თვისებას, რაც განასხვავებს მას სხვა ნეიროლეფსიური საშუალებებისაგან. პრეპარატი ხასიათდება ზოგადი დამამშვიდებელი ეფექტით, რომელსაც თან ახლავს პირობითი რეფლექსების - უპირველეს ყოვლისა მამოძრავებელი და თავდაცვითი რეფლექსების დათრგუნვა, აგრეთვე სპონტანური მამოძრავებელი აქტივობისა და ჩონჩხის კუნთების მოტორული აქტივობის დაქვეითება. პრეპარატი ამცირებს ენდოგენური და ეგზოგენური გამღიზიანებლების მიმართ რეაქტიულობას, ცნობიერების შენახვით. ქლორპრომაზინის მაღალი დოზით გამოყენება იწვევს საძილე ეფექტს. პრეპარატი აძლიერებს საძილე, ნარკოტიკული, ანალგეზიური, ადგილობრივ საანესთეზიო და კრუნჩხვების საწინააღმდეგო საშუალებების მოქმედების ეფექტს. იგი თრგუნავს ინტეროცეპტიულ რეფლექსებს, ამცირებს სისხლძარღვების განვლადობას, გააჩნია ზომიერად გამოხატული ანტიჰისტამინური, ანტიმუსკარინული და ანტისეროტონინული მოქმედება. ქლორპრომაზინისათვის დამახასიათებელია ადრენოლიზური და ნაკლებად გამოხატული მ-ქოლინოლიზური ეფექტი. იგი იწვევს ჰიპოტენზიურ ეფექტს და ამცირებს ადრენალინითა და სხვა ადრენომიმეტური საშუალებებით გამოწვეულ პრესორულ ეფექტებს. პრეპარატს გააჩნია ცენტრალური ღებინების საწინააღმდეგო მოქმედება, იგი აგრეთვე ამცირებს სლოკინს. | ||
ფარმაკოკინეტიკა: | ქლორპრომაზინის პერორალურად მიღების შემდეგ იგი კარგად შეიწოვება კუჭ-ნაწლავის ტრაქტიდან. სისხლის პლაზმაში პრეპარატის მაქსიმალური კონცენტრაცია აღინიშნება მისი მიღებიდან - 2-4 საათის, ხოლო სედატური ეფექტი - 2 სთ-ის შემდეგ. პრეპარატის ანტიფსიქოზური მოქმედება ვლინდება მკურნალობის დაწყებიდან 1-2 კვირის განმავლობაში. ქლორპრომაზინის ნახევარგამოყოფის პერიოდი მერყეობს 2 სთ-დან 61 დღემდე. იგი განიცდის მეტაბოლიზმს, რის შედეგადაც წარმოიქმნება 150 მეტაბოლიტი, მათგან ნახევარზე მეტი წარმოადგენს ბიოლოგიურად აქტიურ მეტაბოლიტებს, რომელთაც გააჩნიათ საკუთარი ნახევარგამოყოფის პერიოდი. ქლორპრომაზინი ხელს უწყობს ღვიძლის მიკროსომული ფერმენტების ინდუქციას, რაც იწვევს მისი საკუთარი მეტაბოლიზმის დაჩქარებას. მისი მეტაბოლიტები გამოიყოფა ფეკალიებითა და შარდით. ამავე დროს მეტაბოლიტები შარდში შეიძლება აღინიშნოს 6 თვის შემდეგ. | ||
ჩვენება: | პრეპარატი ფსიქიატრიულ პრაქტიკაში გამოიყენება სხვადასხვა სახის ფსიქომოტორული აგზნების დროს: შიზოფრენიით, მანიაკალურ-დეპრესიული ფსიქოზებით და სხვა ფსიქიური დაავადებებით (ფსიქოპათია, სხვადასხვა გენეზის რეაქტიულ-ნევროზული მდგომარეობები) შეპყრობილ პაცინეტებში, რომელთაც თან ახლავს ჰალუცინატორულ-პარანოიდული, ჰალუცინატორულ-ბოდვითი, კატატონური სინდრომი, შიშისა და განგაშის შეგრძნება, აგზნება, უძილობა, ხასიათის დარღვევები; ეპილეფსიით და ცნს-ის ორგანული დაავადებებით შეპყრობილ პაციენტებში დისფორიის სამკურნალოდ, აჟიტირებული დეპრესია პაციენტებში პრესენილური, მანიაკალურ-დეპრესიული ფსიქოზით, მწვავე ალკოჰოლური ფსიქოზების სამკურნალოდ, აგრეთვე ქრონიკული ალკოჰოლიზმისა და ნარკომანიის დროს აბსტინენციის მდგომარეობის შესამსუბუქებლად. თერაპიულ და ნევროლოგიურ პრაქტიკაში პრეპარატი გამოიყენება როგორც სედატური, ღებინების საწინააღმდეგო და სლოკინის დამამშვიდებელი საშუალება, აგრეთვე ჰიპერტონიული კრიზის კომპლექსური თერაპიის დროს, რომლის თანმხლებია ფსიქომოტორული აგზნება. პრეპარატი მუდმივი უძილობისა და ტკივილების დროს გამოიყენება ანალგეზიურ სამკურნალო საშუალებებთან და ბარბიტურატებთან კომბინაციაში. აგრეთვე იმ დაავადებების სამკურნალოდ, რომლის თანმხლებია კუნთების ტონუსის მომატება. დერმატოლოგიაში პრეპარატი ინიშნება დერმატოზების სამკურნალოდ კომპლექსური თერაპიის შემადგენლობაში, რომლის თანმხლებია ქავილი. | ||
დოზირება და მიღების წესი: | ფსიქიური დაავადებების სამკურნალოდ ქლორპრომაზინის საწყისი დოზა მოზრდილებში ინიშნება პერორალურად და იგი შეადგენს 0.025 - 0.075 გ-ს (1-3 მიღებაზე) დღეში. შემდგომში დოზას თანდათან ზრდიან 0.2-0.6 გ-მდე დღეში. მკურნალობის კურსი შეადგენს 3 კვირიდან 2-4 თვემდე და უფრო მეტ ხანს. ცელკეულ შემთხვევებში სადღეღამისო დოზა პერორალურად მიღებისას შესაძლებელია გავზარდოთ 0.7-დან 1.0 გ-მდე (განსაკუთრებით დაავადების ქრონიკულად მიმდინარეობისა და ფსიქომოტორული აგზნებისას). აღნიშნულ შემთხვევაში დღეღამურ დოზას ყოფენ 4 მიღებაზე (დილას, შუადღისას, საღამოს და ღამით). ქლორპრომაზინის მაღალი დოზით მკურნალობის ხანგრძლივობა არ უნდა აჭარბებდეს 1-1.5 თვეს, ხოლო არასასურველი ეფექტის განვითარების შემთხვევაში მიზანშეწონილია სხვა სამკურნალო საშუალებების მიღება. მკურნალობის ბოლოს პრეპარატის დოზას თანდათანობით ამცირებენ (0.025 - 0.05 გ-ით დღეში). შემდგომში ქრონიკულად მიმდინარე პროცესის დროს უნიშნავენ ხანგრძლივად შემანარჩუნებელ დოზას. მოზრდილებში ქლორპრომაზინის უმაღლესი დოზა შეადგენს: ერთჯერადი - 0.3 გ, სადღეღამისო - 1.5 გ. დასუსტებულ, ხანდაზმულ, აგრეთვე ჰიპერტონიით დაავადებულ პაციენტებში ქლორპრომაზინი ინიშნება მცირე დოზით - 0.3 გ დღეში. ბავშვებში ქლორპრომაზინი ინიშნება ასაკის მიხედვით 2 მგ/კგ სხეულის წონის შესაბამისად დღეღამეში. სადღეღამისო დოზა იყოფა 2-3 მიღებაზე. უმაღლესი ერთჯერადი და სადღეღამისო დოზა ბავშვებში პერორალურად შეადგენს: 6 თვემდე ასაკის ბავშვებში - ერთჯერადად - 0.005-0.0075 გ, დღეღამური - 0.01-0.015 გ; 6 თვიდან 1 წლამდე ასაკის ბავშვებში ერთჯერადად - 0.01 გ, სადღეღამისო 0.02 გ. 2 წლამდე ასაკის ბავშვებში ერ-თჯერადად - 0.015 გ, სადღეღამისო - 0.03 გ; 3-4 წლის ასაკში ერთჯერადი დოზა შეადგენს 0.02 გ-ს, სადღეღამისო - 0.05 გ-ს; 5-6 წლის ასაკის ბავშვებში ერთჯერადი დოზა შეადგენს 0.03 გ-ს; სადღეღამისო 0.075 გ-ს; 7-9 წლამდე ასაკის ბავშვებში ერთჯერადი დოზა შეადგენს - 0.05 გ-ს, სადღეღამისო 0.1 გ-ს; 10-14 წლის ასაკის ბავშვებში სადღეღამისო დოზა შეადგენს 0.1 გ-ს; სადღეღამისო 0.2 გ-ს. მოზრდილებში კუნთებში შესაყვანად ერთჯერადი მაქსიმალური დოზა შეადგენს 0,15 გ-ს, ხოლო სადღეღამისო-1,0 გ-ს. ვენაში შესაყვანად-ერთჯერადი მაქსიმალური დოზაა-0,1გ, ხოლო სადღეღამისო-0,25 გ ალკოჰოლური მწვავე ფსიქოზების სამკურნალოდ ქლორპრომაზინი ინიშნება პერორალურად 0.2-0.4 გ დღეში. იმ შემთხვევაში, როდესაც არ აღინიშნება სასურველი ეფექტი, იგი კუნთებში შეყავთ 0.05-0.075 გ-ის ოდენობით ლევომეპრომაზინთან კომბინაციაში. შინაგანი ორგანოების, ნევროლოგიური და კანის დაავადებების სამკურნალოდ ქლორპრომაზინი ინიშნება პერორალურად მცირე დოზებით, ფსიქიატრიულ პრაქტიკასთან შედარებით. მოზრდილებში პრეპარატის დოზა ჩვეულებრივ არ უნდა აჭარბებდეს 0.025-0.05 გ-ს (2-3 მიღებაზე დღეში). მკურნალობის კურსის ხანგრძლივობა დამოკიდებულია პრეპარატის მოქმედების ეფექტზე და ჩვეულებრივ შეადგენს 3-4 კვირას. | ||
გვერდითი მოვლენები: | ნეიროლეფსიური სინდრომის განვითარებაპარკინსონიზმით, აკატიზიით, ფსიქიური ინდიფერენტულობით, დაგვიანებული რეაქციები გარეგან გამღიზიანებლების მიმართ და ფსიქიკის სხვა ცვლილებები; ნეიროლეფსიური დეპრესია, არტერიული წნევის მკვეთრი დაქვეითება, განსაკუთრებით ჰიპერტონიით დაავადებულ პაციენტებში, კანისა და ლორწოვანი გარსის მხრივ ალერგიული რეაქციები, სახისა და კიდურების შეშუპება, აგრეთვე სახის ფოტოსენსიბილიზაცია, დისპეფსიური მოვლენები. პრეპარატის ხანგრძლივი, მაღალი დოზით გამოყენებისას (0.5-1.5 გ დღეში) ცალკეულ შემთხვევებში აღინიშნება სიყვითლე, ანემია, აგრანულოციტოზი, კანის პიგმენტაცია, თვალის ბროლისა და რქოვანას შემღვრევა. | ||
უკუჩვენება: | ღვიძლის დაზიანება (ციროზი, ჰეპატიტი, ჰემოლიზური სიყვითლე და სხვა), თირკმელების დაზიანება (ნეფრიტი), სისხლმბადი ორგანოების ფუნქციის დარღვევა, მიქსედემა; თავისა და ზურგის ტვინის პროგრესირებადი სისტემური დაავადებები (ნელად მიმდინარე ნეიროინფექციები, გაფანტული სკლეროზი), გულის დეკომპენსირებული მანკები, თრომბოემბოლური დაავადებები, ბრონქოექტაზური დაავადებების გვიანი სტადია, კუჭის წყლულოვანი დაავადება, კომატოზური მდგომარეობა, რომელიც გამოწვეულია ბარბიტურატებით, ალკოჰოლით, ნარკოტიკებით, თავის ტვინის მწვავე ტრავმა, ორსულობა და ლაქტაციის პერიოდი. განსაკუთრებულ წინააღმდეგობას მისი დანიშვნისას წარმოადგენს ნაღვლკენ-ჭოვანი და შარდკენჭოვანი დაავადებები, მწვავე პიელონეფრიტი, რევმატიზმი, რევმოკარდიტი. | ||
განსაკუთრებული მითითებები: | ქლორპრომაზინი პერორალურად ინიშნება ჭამის შემდეგ, რათა არ გამოიწვიოს კუჭის ლორწოვანი გარსის გაღიზიანება. ნაწლავის ატონიითა და აქილიით შეპყრობილ პაციენტებში პრეპარატის მიღებასთან ერთად რეკომენდებულია კუჭის წვენის შემცველი პრეპარატის გამოყენება, დიეტის დაცვა და კუჭ-ნაწლავის ტრაქტის ფუნქციის კონტროლი. ქლორპრომაზინის გამოყენება სატრანსპორტო საშუალებების მართვის დროს ან იმ სამუშაოების შესრულებისას, რომლებიც მოითხოვენ ყურადღების მაქსიმალურ კონცენტრაციას არ არის ნებადართული. მკურნალობისას აუცილებელია პერიფერიული სისხლის სურათის შემოწმება, პროთრომბინის ინდექსის განსაზღვრა, ღვიძლისა და თირკმელების ფუნქციის გამოკვლევა. პრეპარატის პარენტერული შეყვანისას რეკომენდებულია პაციენტების ყოფნა მწოლიარე მდგომარეობაში 1-1,5 სთ-ის განმავლობაში. | ||
ჭარბი დოზირება: | ნევროლოგიური გართულებები დოზის შემცირებასთან ერთად მცირდება, მიზანშეწონილია აგრეთვე ციკლოდოლის, ტროპაცინისა და სხვა იმ ქოლინოლიზური საშუალებების ერთჯერადად დანიშვნა, რომლებიც გამოიყენებიან პარკინსონიზმის სამკურნალოდ. ნეიროლეფსიური დეპრესიის შესამცირებლად გამოიყენება ანტიდეპრესანტები და ცნს-ის სტიმულატორები (სიდნოკარბი). დერმეტიტის განვითარების შემთხვევაში უნიშნავენ ანტიჰისტამინურ საშუალებებს ან წყვეტენ ქლორპრომაზინით მკურნალობას. | ||
ურთიერთქმედება სხვა მედიკამენტებთან: | ქლორპრომაზინის მიღება შესაძლებელია სხვა სამკურნალო საშუალებებთან კომბინაციაში როგორიცაა: (ბრომიდები, საძილე, სხვა ნეიროლეფსიური, ანტიდეპრესანტები, ანალგეზიური, ანტიჰისტამინური საშუალებები, ინსულინი, ქიმიოთერაპიული პრეპარატები. საყურადღებოა ის ფაქტი, რომ ქლორპრომაზინი აძლიერებს სედატური, ტკივილგამაყუჩებელი, საძილე და ნარკოტიკული საშუალებების ეფექტს. |
Page generation time: 0. 021959036 sec.