| უნიფიცირებული დასახელება: | ზიპრაზიდონიZiprasidone | ||
| ა.თ.ქ. კლასიფიკაცია: | |||
N05AE04 | N ნერვული სისტემა | ||
| 05 ფსიქოლეფსიური საშუალებები | |||
| A ანტიფსიქოზური პრეპარატები | |||
| E ინდოლის წარმოებულები | |||
| ანოტაცია: | |||
| ფარმაკოლოგიური თვისება: | ზიპრაზიდონი ხასიათდება დოფამინური და სეროტონინური რეცეპტორების ბლოკირების უნარით. იგი გამოირჩევა მაღალი აინურობით დოფამინური2 და სეროტონინური 5HTD, 5 HT10 და 5HT1A რეცეპტორების მიმართ. პრეპარატი ავლენს H1-ჰისტამინომაბლოკირებელ და ალფა1-ადრენომაბლოკირებელ თვისებებს, რითაც ხსნიან მის ძილისმომგვრელ მომქედებას და აორთოსტატული ჰიპოტენზიის გამოწვევის უნარს. გააჩნია უმნიშვნელო აფინურობა მუსკარინული მ1 რეცეპტორების მიმართ. ამ რეცეპტორებთან ანტაგონიზმით ხსნიან მეხსიერების გაუარესებას მისი გამოყენებისას. პრეპარატი იჩენს ანტაგონიზმს როგორც სეროტონინური 2A ტიპის რეცეპტორების (5HT2A), ასევე დოფამინური-2 (D2) რეცეპტორების მიმართ, რაც განაპიროებებს მის ანტიფსიქოზურ ეფექტს. იგი აგრეთვე ამჟღავნებს ძლიერ ანტაგონიზმს 5HT2ც და 5HT1D რეცეპტორების აგონიზმს 5HT1A რეცეპტორების მიმართ და აინჰიბირებს ნეირონებში ნორადრენალინის და სეროტონინის უკუმიტაცებას. პრეპარატის სეროტონინერგული აქტივობა და მისი ზეგავლენა ნეირონებში ნეიროტრანსმიტერების უკუმიტაცების პროცესზე განაპირობებს მის ანტიდეპრესიულ აქტივობას. ამასთან ერთად, აგონიზმი 5HT1A რეცეპტორებთან მიმართებაში იწვევს ანქსიოლიზურ ეფექტს, ხოლო ძლიერი ანტაგონიზმი 5HT2ც რეცეპტორებთან განსაზღვრავს პრეპარატის ანტიფსიქოზურ აქტივობას. პრეპარატის გამოყენებით 40 მგ, პოზიტრონული ემისიური ტომოგრაფიით დადგენილ იქნა, რომ პრეპარატით გამოწვეული სეროტონინური 5HT2A რეცეპტორების ბლოკადა შაეადგენდა 80%, ხოლო დოფამინური-2 რეცეპტორების 50%-ს. | ||
| ფარმაკოკინეტიკა: | ზიპრაზიდინის განმეორებით მიღებისას საკვებთან ერთად მისი მაქსიმალური კონცენტრაცია სისხლის შრატში აღინიშნება 6-8 საათის შემდეგ. პრეპარატის დოზების თერაპიულ დიაზაპაზონში (40-80 მგ დღე-ში 2-ჯერ). საკვების მიღების შემდეგმის ფარმაკოკინეტიკას გააჩნია ხაზოვანი ხასიათი. მისი აბსოლუტური ბიოშეღწევადობა 20 მგ დოზის მიღებისას შეადგენს 60 %ს. კლინიკურად მნიშვნელოვანი განსხვავება ახალგაზრდა და ხანდაზმულ პაციენტებს შორის პრეპარატის ფარმაკოკინეტიკის მხრივ არ იქნა დადგენილი. პრეპარატის ცილებთან კავშირი შეადგენს 99%-ს მისი დღეში 2-ჯერ გამოყენებისას წონასწორული მდგომარეობა ჩვეულებრივ აღინიშნება 1-3 დღის შემდეგ. ფარმაკოკინეტიკური მრუდის ქვეშ ფართობი წონასწორული მდგომარეობის დროს დოზადამოკიდებული ხასიათისაა. ზელდოქსის ინტრავენური შეყვანისას მისი განაწილების მოცულობა შეადგენს 1.5 ლ/კგ-ზე. იგი განიცდის აქტიურ მეტაბოლიზმს პერორალური მიღებისას. დოზის მხოლოდ უმნიშვნელო ნაწილი (1%) გამოიყოფა შარდით უცვლელი სახით. ძირითად მეტაბოლიტებს წარმოადგენენ სულფოქსიდური და სულფონური ნაერთები. დოზის დაახლოებით 20% გამოიყოფა შარდით, ხოლო 66%-ფეკალიებით. უცვლელი პრეპარატის ხვედითი წილი შეადგენს შრატში მისი მსგავსი ნივ-თიერებების საერთო კონცენტრაციის 46%-ს. ადამიანებში ძირითადი მოცირკულირე მეტაბოლიტები არ არიან აქტიურნი (<1% მისი ფარმაკოლოგიური აქტივობის) და არ ავლენენ რაიმე ფარმაკოლოგოურ ეფექტს. ადამიანის ღვიძლის მიკროსომების კვლევისას In vitro დადასტურებულ იქნა მოცირკულირე ძირითადი მეტაბოლიტების წარმოქმნა ციტოქრომ P450 (CYP) 3A4-ის ზემოქმედებით და არა CYP2D ზეგავლენით. In vitro კვლევებით გამოვლენილ იქნა, რომ CYP3A4 არ მონაწილეობს პრეპარატის მეტაბოლიზმში, ამიტომ თამბაქო არ უნდა ახდენდეს გავლენას მის ფარმაკოკინეტიკაზე. შიზოფრენიით დაავადებულთა ფარმაკოლოგიური სკრინინგის დროს არ იქნა გამოვლენილი რაიემ არსებითი სხვაობა მწეველებსა და არამწეველებს შორის. ზიპრაზონიუმის ტერმინალური ნახევრადგამოყოფის პერიოდი მისი განმეორებითი მიღებისას ჯანმრთელ მოხალისეებში და შიზოფრენიით დაავადებულებში შეადგენს შესაბამისად 6.6 და 9.8 სთ-ს (3-დან 18 სთ-მდე). მისი სისტემური კლირენსი ინტრავენური სეყვანისას უტოლდება 7.5 მლ/წთ/კგ. ვირთაგვებზე და ბოცვერებზე ჩატარებულმა კვლევებმა არ გამოავლინა ტერატოგენური მოქმედება. რეპროდუქციულ ფუნქციაზე ნეგატიურ მოქმედებას იგი ავლენდა მხოლოდ დოზებში, რომლებიც იწვევდნენ მდედრ ცხოველებში ინტოქსიკაციას. ვირ-თაგვებზე ჩატარებულ კვლევებში პრეპარატის ქრონიკული ტოქსიკურობის შესასწავლად 6 თვის განმავლობაში და ძაღლებში 1 წლის განმავლობაში აღინიშნებოდა სედაცია, მოძრაობითი დარღვევები, სხეულის მასის დაკლება და სარძევე ჯირკვლების ზომის შექცევადი მომატება, რაც დაკავშირებული იყო მის ფარმაკოლოგიურ ეფექტურობასთან. ღვიძლის ფერმენტების აქტივობის მომატება და ღვიძლშიდა ქოლესტაზი, რომელსაც ადგილი ჰქონდა ძაღლებში 1 და 6 თვიანი კვლევის დროს, 12 თვიანი კვლევის პერიოდში არ იქნა გამოვლენილი. იგი არ იწვევდა მუტა გენურ ეფექტებს In vitro და In vivo. თაგვებზე და ვირთაგვებზე ჩატარებული კვლევის საფუძველზე გაკეთებულ იქნა დასკვნა, რომ პრეპარატი არ ავლენს კანცეროგენულ მოქმედებას. | ||
| ჩვენება: | მას იყენებენ შიზოფრენიის სამკურნალოდ. იგი ეფექტურია დაავადების გამწვავებისას და ხელს უწყობს პაციენტებში კლინიკური გაუმჯობესების შენარჩუნებას მკურნალობის გაგრძელების დროს, როდესაც დამახასიათებელია თავდაპირველი დადებითი პასუხი პრეპარატის მიღების შემთხვევაში. ხანგრძლივი მიღებისას პრეპარატი ხელს უწყობს დაავადების რეციდივების პრევენციას და ამცირებს ნეგატიურ სიმპტომატიკას. იგი ასევე აუმჯობესებს ფსიქოლოგიურ, სოციალურ და პროფესიულ აქტივობას. ხანგრძლივი კლინიკური კვლევის დროს იგი ამცირებდა ნეგატიურ სიმპტომებს 12თვიანი მკურნალობის პერიოდში. აღნიშნულ კვლევებში პრეპარატით გამოწვეული არასასურველი მოვლენების გამო მკურნალობის შეწყვეტის სიხშირე არ განსხვავდებოდა იმ პაციენტებისაგან, რომელბიც ღებულობდნენ პლაცებოს. ორ მულტიცენტრულ პლაცებო კონტროლირებადი კვლევების დროს მწვავე შიზოფრენიით შეპყრობილ პაციენტებში, გაანალიზებულ იქნა მისი ეფექტი დაპრესიულ სიმპტომებზე (დეპრესიის შკალა Montgomery-AsbergMadrs 3 14), რომლის დროსაც პაციენტებში, რომლებიც ღებულობდნენ პრეპარატის დოზით 60 და 80 მგ ორჯერ დღეში, აღინიშნებოდა მდგომარეობის სტატისტუიკურად სარწმუნო გაუმჯობესება MADRS შკალის მიხედვით (P<0.05) პლაცებოსთან შედარებით. | ||
| დოზირება და მიღების წესი: | მოზრდილებში: რეკომენდებულია 40 მგ დღეში ორჯერ ჭამის დროს. შემდგომში დოზა შეიძლება გაიზარდოს 80 მგ-მდე დღეში ორჯერ, ინდივიდუალურიად, კლინიკური ეფექტის მიხედვით. საჭიროების შემთხვევაში მაქსიმალური დოზა შესაძლებულია მიღებულ იქნას პაციენტის მიერ მესამე დღიდან. ბავშვები: პრეპარატის უსაფრთხოება და ეფექტურობა 18 წლის ასაკამდე ბავშვებში არ არის შესწავლილი. ხანდაზმულ პაციენტებში პრეპარატის დოზა კორეგირებას საჭიროებს. ღვიძლის და თირკმელების ფუნქციის მსუბუქი და საშუალო ხარიხის დაზიანების დროს დოზა არ იცვლება, ისევე როგორც თამბაქოს მწეველებში. | ||
| გვერდითი მოვლენები: | პრეპარატი კარგი ამტანობით ხასიათდება. შეინიშნება შემდეგი გვერდითი მოვლენები: 1-10%-ში-ძილიანობა, ასთენია, ექსტრაპირამიდული სინდრომი (ნაკლებად გამოხატული ვიდრე ჰალოპერიდოლის და რისპერიდონის დროს). იშვიათად ვითარდება კრუნჩხვები (<1%). შესაძლებელია სისხლში პროლაქტინის კონცენტარციის მომატება პრეპარატის ხანგრძლივი გამოყენებისას, თუმცა გინეკომასტია და სარძევე ჯირკვლების გადიდებას არა აქვს ადგილი მისი გამოყენებისას. მკურნალობის შეწყვეტის შემდეგ პროლაქტინი ნორმის დონეს უბრუნდება. | ||
| უკუჩვენება: | პრეპარატის რომელიმე კომპონენტის მიმართ მომატებული მგრძნობელობა. | ||
| ორსულობა და ლაქტაცია: | ტოქსიკურობის შემსწავლელი კვლევებით დადგინდა რომ პრეპარატი რეპროდუქციაზე მოქმედებს ადამიანისთვის რეკომენდებულ დოზაზე 17.5-ჯერ მეტი დოზის გამოყენებისას. პრეპარატის ტერატოგენობა არ დადასტურდა. ორსულ ქალებზე პრეპარატის მოქმედების შემსწავლელი კვლევა არ ჩატარებულა რის გამოც რეკიმენდებულია კონტრაცეპტივების გამოყენება პრეპარატის მიღებისას. არ არის ცნობილი გადადის თუ არა პრეპარატი დედის რძეში, ამიტომ მკურნალობის პერიოდში არ არის რეკომენდებული ძუძუთი კვება. | ||
| განსაკუთრებული მითითებები: | კლინიკურ კვლევებში არ გამოვლენილა ავთვისებიანი ნეიროლეფსიური სინდრომი (ანს). სხვა ანტიფსიქოსურმა პრეპარატებმა შესაძლოა გამოიწვიოს ანს განვითარება, რომელიც შეიძლება სიკვდილით დამთავრდეს. საჭიროა ანტიფსიქოზური პრეპარატების მოხსნა ანს-ის ნიშნების გამოვლენისთანავე. პრეპარატის მცირე დროის განმავლობაში მიღება (6 კვირა) არ იწვევს გვიან დისკინეზიას, რომლის განვითარების რისკი იზრდება მისი ხანგრძლივი გამოყენეისას. ამიტომ ამ პათოლოგიების სიმპტომების გამოვლენისას საჭიროა პრეპარატის დოზის შემცირება ან მოხსნა. სიფრთხილეა საჭირო მისი კომბინირებისას ცენტრალური მოქმედების სხვა პრეპარატებთან და ალკოჰოლთან. პრეპარატი წარმოადგენს დოფამინური რეცეპტორების ანტაგონისტს, რის გამოც შეუძლია დოფამინორეცეპტორების აგონისტების ეფექტის შემცირება. პრეპარატი ეკგ-ის მხრივ იწვევს Q-T ინტერვალის გახანგრძლივებას, რის გამოც სიფრთხილით გამოიყენება იმ პრეპარატებთან კომბინაციაში, რომლებიც Q-T ინტერვალს ახანგრძლივებს. იგი იწვევს ძილიანობას, რის გამოც ავტოტრანსორტო საშუალებების და მექანიზმების მართვა არ არის რეკომენდებული მისი მიღების პერიოდში. | ||
| ჭარბი დოზირება: | მონაცემები ჭარბი დოზირების შესახებ ნაკლებად მოიპოვება. მწვავე შემთხვევაში საჭიროა ადექვატური ოქსიგენაცია და ვენტილაცია, სასუნთქი გზების გამავლობის აღდგენა, კუჭის ამორეცხვა, გააქტივებული ნახშირის და საფაღარათო საშუალებების გამოყენება. სასურველია ეკგ მონიტორირება არითმიის გამოსავლენად. ზიპრაზიდონის ანტიდოტი არ არსებობს ამიტომ ჭარბი დოზირების შემთხვევაში მკურნალობა სიმპტომატურია:სიმპათომიმეტური საშუალებების და სითხის ინტრავენური შეყვანა. სხვა პრეპარატებთან ურთიერთქმედება In vitro გამოკვლევებით დადგინდა რომ პრეპარატი არ თრგუნავს CYP1A2, CYP2C96, CYP2C19, CYP2D6 და CYP3A4 ენზიმების აქტივობას. მისი მოქმედებით დექსტრომეტორფანის (CYP2D6-ის ნაერთი) მეტაბოლიზმი არ იცვლება. პრეპარატი არ მოქმედებს კონტრაცეპტივების მეტაბოლიზმზე. ზიპრაზიდონი CYP3A4-ს სუბსტრატს წარმოადგენს ამიტომ მედიკამენტები, რომლებიც ამ ფერმენტს თრგუნავს, აძლიერებენ მოქმედებას. კარბამაზეპინი, რომელიც ზრდის CYP3A4 მოქმედებას ამცირებს პრეპარატის კონცენტრაციას, ხოლო ციმეტიდინი, რომელიც თრგუნავს ფერმენტს- CYP450, მის ფარმაკოკინეტიკაზე არ მოქმედებს. კლინიკურად გამოხატული ურთიერთქმედება არ დადგინდა ბენზტროპინთან, პროპრანოლოლთან და ლორაზეპამთან ურთიერთობისას. ზიპრაზიდონის ბიოშეთვისება იზრდება საკვებთან ერთად მიღებისას, რის გამოც რეკომენდებულია პრეპარატის ჭამის დროს მიღება. პრეპარატი იწვევს ძილიანობას, ამიტომ ავტომანქანების და მექანიზმების მართვა არ არის რეკომენდებული. |
Page generation time: 0. 021216598 sec.
